Köprüler; sefere çıkılırken ordunun geçtiği, posta ve haberleşme teşkilatının kullandığı, ticaret kervanlarının ve hac kafilelerinin yararlandığı geçitler olarak önem taşımakla birlikte bazen de köprü görevlilerinin ve ulakların barınma amacıyla kullandıkları meskenlerdi.
IÇINDEKILER
ÖNSÖZ............................................................................................................................................................ 7
1-GİRİŞ........................................................................................................................................................... 8
2-ANADOLU'DA KÖPRÜ MİMARİSİNİN GELİŞİMİ.................................................................... 11
3-DİYARBAKIR KÖPRÜLERİ KATALOĞU.................................................................................... 15
3.1.MERKEZ............................................................................................................................................................................................................... 15
3.1.1.AMBARÇAYI KÖPRÜSÜ............................................................................................... 15
3.1.2.ÇIKSOR KÖPRÜSÜ - (KARA KÖPRÜ)........................................................................ 18
3.1.3. DEVEGEÇİDİ KÖPRÜSÜ (IV. MURAT KÖPRÜSÜ)................................................ 21
3.1.4.DİCLE (ON GÖZLÜ) KÖPRÜ......................................................................................... 27
3.1.5.HALİLVİRAN KÖPRÜSÜ............................................................................................... 34
3.1.6.İSKELE KÖPRÜSÜ........................................................................................................... 41
3.1.7.KARA KÖPRÜ................................................................................................................... 44
3.1.8.ŞEYTANDERESİ KÖPRÜSÜ.......................................................................................... 47
3.2.BİSMİL..................................................................................................................................................................................................................... 50
3.2.1. TAŞ KÖPRÜ (KÖPRÜKÖY KÖPRÜSÜ)...................................................................... 50
3.3.ÇERMİK........................................................................................................................................ 52
3.3.1.HABURMAN KÖPRÜSÜ................................................................................................ 52
3.3.2.KIZILÇAY KÖPRÜSÜ..................................................................................................... 64
3.3.3.NİŞNİK KÖPRÜSÜ........................................................................................................... 68
3.3.4.SİNEK I KÖPRÜSÜ.......................................................................................................... 73
3.3.5.SİNEK II KÖPRÜSÜ......................................................................................................... 76
3.4.ÇINAR............................................................................................................................................ 79
3.4.1.DİLAVER KÖPRÜSÜ....................................................................................................... 79
3.4.2.PİRİBRAHİM KÖPRÜSÜ............................................................................................... 83
3.4.3.TAŞHELVASI I KÖPRÜSÜ............................................................................................ 85
3.4.4.TAŞHELVASI II KÖPRÜSÜ........................................................................................... 89
3.4.5.TAŞHELVASI III KÖPRÜSÜ......................................................................................... 92
3.4.6.ÜÇLÜ KÖPRÜ (SE PIRKO KÖPRÜSÜ) I..................................................................... 96
3.4.7.ÜÇLÜ KÖPRÜ (SE PIRKO KÖPRÜSÜ) II.................................................................... 99
3.5.ÇÜNGÜŞ...................................................................................................................................... 101
3.5.1.TAŞ KÖPRÜ..................................................................................................................... 101
3.6.ERGANİ................................................................................................................................................ 104
3.6.1. DEĞIRMEN KÖYÜ KÖPRÜSÜ.................................................................................... 104
3.6.2.HOŞAN KÖPRÜSÜ.......................................................................................................... 106
3.6.3.KALEMDAN KÖPRÜSÜ................................................................................................ 111
3.7.HANİ.............................................................................................................................................. 114
3.7.1.KOKİ KÖPRÜSÜ.............................................................................................................. 114
3.7.2.TAŞ KÖPRÜ...................................................................................................................... 118
3.8.KULP............................................................................................................................................. 121
3.8.1.GÖDERNİ KÖPRÜSÜ..................................................................................................... 121
3.8.2.HÜSEYİN AĞA KÖPRÜSÜ............................................................................................ 124
3.9.LİCE.............................................................................................................................................. 128
3.9.1.ANTAK KÖPRÜSÜ.......................................................................................................... 128
3.10.SİLVAN................................................................................................................................................................................................................ 143
3.10.1.KEMUK KÖPRÜSÜ....................................................................................................... 130
3.10.2.MALABADİ KÖPRÜSÜ............................................................................................... 133
3.10.3.ONBAŞILAR KÖPRÜSÜ.............................................................................................. 143
4-KARŞILAŞTIRMA ve DEĞERLENDİRME.................................................................................. 148
4.1.TARİHLENDİRME................................................................................................................... 148
4.2.KÖPRÜLERİN PLAN TIPLERI............................................................................................ 149
4.2.1.TABLİYE DURUMUNA GÖRE KÖPRÜLER............................................................. 149
a- Düz Köprüler.................................................................................................................. 149
b-Dik Köprüler.................................................................................................................... 150
4.2.2.UZUNLUKLARINA GÖRE KÖPRÜLER..................................................................... 150
a-Tek Gözlü Köprüler........................................................................................................ 150
b-Çok Gözlü Köprüler....................................................................................................... 151
4.3.MALZEME VE TEKNİK......................................................................................................... 153
4.4.YAPI ELEMANLARI................................................................................................................ 154
4.4.1.KEMERLER...................................................................................................................... 154
4.4.2.KORKULUKLAR VE TABLİYE DÖŞEMELERİ...................................................... 155
4.4.3. SELYARAN VE TOPUKLAR........................................................................................ 155
4.4.4. BOŞALTMA GÖZLERI................................................................................................. 156
4.5.SÜSLEME............................................................................................................................................................................................................. 157
4.6.KORUNMA DURUMLARI....................................................................................................... 158
5-SONUÇ..................................................................................................................................................... 159
6-BİBLİYOGRAFYA....................................................................................................................................................................................................... 161
Köprüler; sefere çıkılırken ordunun geçtiği, posta ve haberleşme teşkilatının kullandığı, ticaret kervanlarının ve hac kafilelerinin yararlandığı geçitler olarak önem taşımakla birlikte bazen de köprü görevlilerinin ve ulakların barınma amacıyla kullandıkları meskenlerdi.
IÇINDEKILER
ÖNSÖZ............................................................................................................................................................ 7
1-GİRİŞ........................................................................................................................................................... 8
2-ANADOLU'DA KÖPRÜ MİMARİSİNİN GELİŞİMİ.................................................................... 11
3-DİYARBAKIR KÖPRÜLERİ KATALOĞU.................................................................................... 15
3.1.MERKEZ............................................................................................................................................................................................................... 15
3.1.1.AMBARÇAYI KÖPRÜSÜ............................................................................................... 15
3.1.2.ÇIKSOR KÖPRÜSÜ - (KARA KÖPRÜ)........................................................................ 18
3.1.3. DEVEGEÇİDİ KÖPRÜSÜ (IV. MURAT KÖPRÜSÜ)................................................ 21
3.1.4.DİCLE (ON GÖZLÜ) KÖPRÜ......................................................................................... 27
3.1.5.HALİLVİRAN KÖPRÜSÜ............................................................................................... 34
3.1.6.İSKELE KÖPRÜSÜ........................................................................................................... 41
3.1.7.KARA KÖPRÜ................................................................................................................... 44
3.1.8.ŞEYTANDERESİ KÖPRÜSÜ.......................................................................................... 47
3.2.BİSMİL..................................................................................................................................................................................................................... 50
3.2.1. TAŞ KÖPRÜ (KÖPRÜKÖY KÖPRÜSÜ)...................................................................... 50
3.3.ÇERMİK........................................................................................................................................ 52
3.3.1.HABURMAN KÖPRÜSÜ................................................................................................ 52
3.3.2.KIZILÇAY KÖPRÜSÜ..................................................................................................... 64
3.3.3.NİŞNİK KÖPRÜSÜ........................................................................................................... 68
3.3.4.SİNEK I KÖPRÜSÜ.......................................................................................................... 73
3.3.5.SİNEK II KÖPRÜSÜ......................................................................................................... 76
3.4.ÇINAR............................................................................................................................................ 79
3.4.1.DİLAVER KÖPRÜSÜ....................................................................................................... 79
3.4.2.PİRİBRAHİM KÖPRÜSÜ............................................................................................... 83
3.4.3.TAŞHELVASI I KÖPRÜSÜ............................................................................................ 85
3.4.4.TAŞHELVASI II KÖPRÜSÜ........................................................................................... 89
3.4.5.TAŞHELVASI III KÖPRÜSÜ......................................................................................... 92
3.4.6.ÜÇLÜ KÖPRÜ (SE PIRKO KÖPRÜSÜ) I..................................................................... 96
3.4.7.ÜÇLÜ KÖPRÜ (SE PIRKO KÖPRÜSÜ) II.................................................................... 99
3.5.ÇÜNGÜŞ...................................................................................................................................... 101
3.5.1.TAŞ KÖPRÜ..................................................................................................................... 101
3.6.ERGANİ................................................................................................................................................ 104
3.6.1. DEĞIRMEN KÖYÜ KÖPRÜSÜ.................................................................................... 104
3.6.2.HOŞAN KÖPRÜSÜ.......................................................................................................... 106
3.6.3.KALEMDAN KÖPRÜSÜ................................................................................................ 111
3.7.HANİ.............................................................................................................................................. 114
3.7.1.KOKİ KÖPRÜSÜ.............................................................................................................. 114
3.7.2.TAŞ KÖPRÜ...................................................................................................................... 118
3.8.KULP............................................................................................................................................. 121
3.8.1.GÖDERNİ KÖPRÜSÜ..................................................................................................... 121
3.8.2.HÜSEYİN AĞA KÖPRÜSÜ............................................................................................ 124
3.9.LİCE.............................................................................................................................................. 128
3.9.1.ANTAK KÖPRÜSÜ.......................................................................................................... 128
3.10.SİLVAN................................................................................................................................................................................................................ 143
3.10.1.KEMUK KÖPRÜSÜ....................................................................................................... 130
3.10.2.MALABADİ KÖPRÜSÜ............................................................................................... 133
3.10.3.ONBAŞILAR KÖPRÜSÜ.............................................................................................. 143
4-KARŞILAŞTIRMA ve DEĞERLENDİRME.................................................................................. 148
4.1.TARİHLENDİRME................................................................................................................... 148
4.2.KÖPRÜLERİN PLAN TIPLERI............................................................................................ 149
4.2.1.TABLİYE DURUMUNA GÖRE KÖPRÜLER............................................................. 149
a- Düz Köprüler.................................................................................................................. 149
b-Dik Köprüler.................................................................................................................... 150
4.2.2.UZUNLUKLARINA GÖRE KÖPRÜLER..................................................................... 150
a-Tek Gözlü Köprüler........................................................................................................ 150
b-Çok Gözlü Köprüler....................................................................................................... 151
4.3.MALZEME VE TEKNİK......................................................................................................... 153
4.4.YAPI ELEMANLARI................................................................................................................ 154
4.4.1.KEMERLER...................................................................................................................... 154
4.4.2.KORKULUKLAR VE TABLİYE DÖŞEMELERİ...................................................... 155
4.4.3. SELYARAN VE TOPUKLAR........................................................................................ 155
4.4.4. BOŞALTMA GÖZLERI................................................................................................. 156
4.5.SÜSLEME............................................................................................................................................................................................................. 157
4.6.KORUNMA DURUMLARI....................................................................................................... 158
5-SONUÇ..................................................................................................................................................... 159
6-BİBLİYOGRAFYA....................................................................................................................................................................................................... 161